Belangrijke speech over fouten maken

Op de middagsessie van diploma-uitreiking van mijn school mocht ik de rectorale speech verzorgen, omdat de echte rector nog aan het herstellen was van een longontsteking. Dat was natuurlijk een gouden kans om eens even wat waarheden met de mensheid te delen, en die heb ik natuurlijk met beide kansen aangegrepen. En omdat de mensheid groter is dan 100 man in een zaal, deel ik die waarheden ook nog even met jullie. Zo genereus ben ik dan ook wel weer.

Beste leerlingen van de lichting van 2023 van Gymnasium Novum, beste ouders, broers, zussen, andere familieleden en vrienden en natuurlijk ook beste collega’s,

Wat fijn dat jullie hier allemaal zijn op deze feestelijke gelegenheid, en wat een mooie kans voor mij om jullie te mogen toespreken. Ik ben Susannah Herman, ik ben op het moment waarnemend rector omdat meneer Zorge ziek is (die is nu aan het uitrusten zodat hij vanavond kan spreken) en ik wil graag van de gelegenheid gebruik maken om de lichting van 2023 nog voor de laatste keer les te geven. Hoewel het voor ons docenten niet altijd even makkelijk is geweest om onze lessen volledig tot jullie te laten doordringen, gaat dat vanmiddag vast lukken: jullie gaan zeker luisteren, want jullie familie is erbij. En jullie willen vast indruk maken op jullie familie door te laten zien dat jullie modelleerlingen in het diepst van jullie gedachten zijn.

Omdat ik er een les van wil maken, heb ik een powerpoint. Nou ja, ik heb 1 sheet. [Op de sheet stond ‘Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better.’] Dit is een citaat van Samuel Beckett, uit een overigens verder onleesbaar kort verhaal, maar het is al heel lang mijn levensmotto. En in dat kader wil ik het met jullie hebben over fouten maken. 

Ik ben daar namelijk heel goed in, maar ik ben ook een heel efficiënt mens, dus ik wil graag met jullie mijn ‘schade en schande’-lijst delen: wat heb ik nou van al die fouten geleerd? Ik heb die fouten gemaakt zodat jullie ze niet meer hoeven te maken. Graag gedaan.

Om te beginnen: wees niet bang om op een plan B over te gaan. Meestal heb je langer en beter nagedacht over plan B dan over plan A. Dat ik hier sta is een voorbeeld van een plan B, want plan A was meneer Zorge. En als ik even terugga in de geschiedenis: ik sta hier sowieso omdat een eerder plan A van mij, promoveren en een carrière in de wetenschap, nog voor het van start ging al in de kiem werd gesmoord. Daar was ik in het begin verdrietig over en ook wel een beetje onzeker, maar toen ging ik nadenken over wat ik echt wilde. Met de kennis van nu weet ik dat ik met plan A nooit gelukkig zou zijn geworden, terwijl plan B best prima is uitgepakt. 

Volgende onderdeel: je lichaam.

Je hebt maar een lichaam. Ga er zuinig mee om. Dat betekent om te beginnen dat je het niet gebruikt als tool om allerlei domme experimenten mee uit te voeren. Als je wilt weten of een mes scherp is, doe je dat door ermee te snijden. In bijvoorbeeld een tomaat. 

Niet door er met je vinger langs te gaan. En als je wilt weten of een pan heet is, dan kun je er een beetje water in spetteren. Als de pan heet is, verdampt het water supersnel. Je hoeft echt niet je vlakke hand in de pan te leggen.

Slaap is belangrijker dan je denkt. Er zijn mensen die zich erop laten voorstaan dat ze heel weinig slapen, maar dat zijn meestal dictators of mensen die fouten maken in hun financiële administratie of bij operaties. Jullie zijn de professionals van de toekomst, ik wil graag geen onverwachte bezoeken van de Belastingdienst, dus ik wil weten dat iemand die mijn financiën voor me doet fit is en geen komma verkeerd zet, en ik wil zeker alleen maar behandeld worden door een chirurg die volledig uitgerust de scalpel ter hand neemt. En als we het toch over naar bed gaan hebben: maak je gezicht schoon voordat je gaat slapen. Als je je make-up op je gezicht laat als je naar bed gaat, zie je er de volgende dag uit als een verlopen goth als je onder de douche vandaan komt. En een week later als een pizza.

Als je wilt dat je lichaam in staat is om je brein naar college te brengen (of je enthousiasme naar de vereniging), moet je er goede brandstof in doen. Zorg dus voor genoeg vezels en vitamines. 

Op zich schijnt er genoeg vitamine C in een portie friet te zitten om geen scheurbuik te krijgen, en er zijn altijd nog vitaminetabletten, maar, zoals ik al zei, je hebt maar een lichaam. Behandel het met respect, want anders krijg je er spijt van.

Even een paar random praktische tips tussendoor:

Ik ben de slechtste huisvrouw in de geschiedenis van de mensheid (en ik schaam me daar niet voor), maar ik heb op dit gebied in elk geval 1 les geleerd: als je denkt ‘ik doe het straks wel in de diepvries’, doe het dan gelijk. Want je gaat het vergeten. En dan gaat het stinken.

Zo’n handig tasje voor op reis waarin je al je passen, je geld en je ID-kaart bewaart is vooral handig voor zakkenrollers. Bewaar altijd je ID en 1 pas op een andere plek dan de rest, dan kom je in elk geval thuis.

Als iemand tegen je zegt dat hij of zij (of hen) iets dat jij hebt gezegd als kwetsend heeft ervaren, schiet je niet in de verdediging en ga je daar niet over in discussie. Waarschijnlijk zit je gewoon fout. Dus je biedt je excuses aan en vraagt of je op een ander moment tips kan krijgen voor hoe je het in de toekomst beter kunt doen. (Dit is overigens een les die ik nog steeds heel vaak opnieuw leer)

Koop kleren in de maat die je hebt. Niet op de groei of op de krimp. Zonde van het geld.

Als het raam van je (leen)auto bevroren is, moet je krabben. Ook al heb je haast. Wachten op een ambulance en een heleboel dingen met de politie afhandelen kost veel meer tijd.

Sleutel 13 schijnt een belangrijk stuk gereedschap te zijn.

Als je een flesje water in je tas hebt, zorg dan dat je de dop er goed op gedraaid hebt. Zeker als je je tas op schoot hebt in de trein. Tenzij je graag wilt dat iedereen denkt dat je in je broek gepist hebt.

Een rondje financiële ‘schade en schande’-lessen:

Als je van de bank €1000 rood mag staan is dat geen cadeautje van €1000 en al helemaal niet de nieuwe nullijn van je rekening. Om 1 voor 12 in de rij bij het pinautomaat moeten staan omdat over 1 minuut de studiefinanciering komt is geen goeie look. Gebruik je creditcard niet als extra shoptegoed als je op je betaalrekening al tot de max rood staat. Daar krijg je spijt van. 

Als je jezelf echt volwassen vindt, leer je nu snel hoe je je eigen geld moet beheren, voordat je gedwongen wordt om dat te doen in een kamer vol spullen die je eigenlijk niet kunt betalen.

Nu ik het geld heb afgerond, kan ik naar de liefde:

Als je een relatie hebt met iemand die je een rotgevoel geeft over jezelf of je lichaam, dan wordt het niet tijd om iets aan jezelf te veranderen. Of misschien wel: je relationele status. Dumpen. Je verdient iemand die blij is met je.

Ga niet te vroeg samenwonen. Dat kan altijd nog.

Je kunt niet voorkomen dat je hart gebroken wordt, maar wel dat je iets oploopt wat je eigenlijk niet wilt (een kind of een andere SOA), dus gebruik een condoom.

En bij twijfel: laat je testen. Er is nog nooit iets beter geworden van doen alsof er niets aan de hand is.

Verberg je intelligentie niet omdat je denkt dat iemand je dan leuker of aantrekkelijker vindt. Als het al werkt, vindt zo iemand niet jou maar een verdunde versie van jou leuk of aantrekkelijk. Wees nooit de ranja-versie van jezelf.

En dan nu de allerbelangrijkste les die ik heb geleerd:

Als iemand beweert dat hij kan tatoeëren en piercen, kan hij waarschijnlijk geen van beide. Oh, en Tattoo Wim uit Leiden is een prutser.

Ik denk dat dat wel zo’n beetje mijn ‘schade en schande’-lijst is. Nu is het tijd voor jullie om lekker jullie eigen fouten te gaan maken. Geniet van je fouten terwijl ze je aan het maken bent en leer van je fouten als je erachter komt dat het fouten waren.

Als ik jullie tot slot een advies mag geven ten aanzien van jullie eigen fouten dan is het dit: leg de lat hoog. Jullie zijn Novum-leerlingen, en Novum-leerlingen maken geen matige fouten. Ga voor kwaliteit. Wij hebben jullie voorbereid op het leven en we laten jullie nu gaan. Fail better. Dank!